Bezpieczeństwo danych w telemedycynie

23 października 2024

Możliwość odbycia telekonsultacji medycznej stała się dla wielu pacjentów wygodną alternatywą dla odbywania osobistych wizyt w gabinetach lekarskich. Nie zawsze są one bowiem potrzebne. Zdarzają się sytuacje, gdy potrzebne jest jedynie przedłużenie recepty lub omówienie wyników badań, a wtedy fizyczna obecność pacjenta w gabinecie nie jest konieczna.

Telemedycyna to innowacyjny model świadczenia usług medycznych, który wykorzystuje telefony lub internet do zapewnienia opieki zdrowotnej pacjentom w formie zdalnej. Ten rewolucyjny sposób udzielania porad lekarskich i monitorowania stanu zdrowia pacjentów umożliwia przełamanie barier geograficznych i ułatwia dostęp do specjalistycznej opieki medycznej, zwłaszcza dla osób mieszkających w odległych obszarach.

Jednak niektórych pacjentów może martwić fakt, że telemedycyna jest narażona na ataki hakerskie. Choć telekonsultacje medyczne są bardzo wygodne, a możliwość skorzystania z e-recepty jest standardem, to jednak pacjenci mogą obawiać się o wyciek wrażliwych danych. Czy zatem telemedycyna jest bezpieczna pod każdym względem?

Wyzwania dotyczące bezpieczeństwa danych w telemedycynie

Telekonsultacje medyczne, mimo licznych korzyści, niosą ze sobą również pewne wyzwania związane z bezpieczeństwem danych i prywatnością pacjentów. Czego zatem mogą dotyczyć potencjalne zagrożenia?

Naruszenie poufności danych – podczas transmisji danych medycznych przez Internet istnieje ryzyko przechwycenia lub nieuprawnionego dostępu do wrażliwych informacji przez osoby trzecie. Hakerzy mogą próbować uzyskać dostęp do danych pacjentów w celach przestępczych lub finansowych.
Brak odpowiednich zabezpieczeń – niektóre systemy telemedyczne mogą nie być wystarczająco zabezpieczone przed atakami hakerskimi, wirusami lub innymi zagrożeniami cybernetycznymi.
Błędy ludzkie – personel medyczny lub administratorzy systemów telemedycznych mogą popełnić błędy, takie jak niewłaściwe przechowywanie lub udostępnianie danych pacjentów, co może naruszyć ich prywatność.
Problemy techniczne – awarie sprzętu, oprogramowania czy połączeń internetowych mogą prowadzić do utraty lub zniekształcenia danych medycznych, co może mieć negatywny wpływ na jakość opieki.

Są to wyzwania znane współczesnej telemedycynie, a to oznacza, że żaden punkt świadczący tego typu usługi medyczne nie rozpocznie działalności, bez wdrożenia odpowiednich środków bezpieczeństwa. Wśród nich wyróżnia się np. szyfrowanie danych, uwierzytelnianie użytkowników, monitorowanie i audyt systemów, a także szkolenie personelu medycznego w zakresie bezpieczeństwa informacji. Dzięki temu zarówno telekonsultacje medyczne, jak i wizyty w gabinetach są dla danych pacjenta wyjątkowo bezpieczne.

Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa danych w telemedycynie

Ochrona danych medycznych i prywatności pacjentów jest regulowana przez liczne przepisy prawne i standardy branżowe. Bez nich nie ma możliwości prowadzenia działalności medycznej. Oto kilka podstawowych regulacji dotyczących bezpieczeństwa danych w telemedycynie:

RODO (Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych) – to unijne rozporządzenie, obowiązujące od 2018 roku, określa zasady przetwarzania danych osobowych, w tym danych medycznych, na terenie Unii Europejskiej. RODO nakłada surowe wymagania na podmioty przetwarzające dane, takie jak obowiązek zgłaszania naruszeń bezpieczeństwa oraz wdrożenia odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa danych.
Dyrektywa NIS (Network and Information Security Directive) – to unijne prawo, które zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia krajowych strategii bezpieczeństwa cybernetycznego oraz określa wymogi dotyczące zgłaszania incydentów bezpieczeństwa dla operatorów usług kluczowych, w tym usług medycznych.
Standardy branżowe – istnieją również inne standardy branżowe, takie jak ISO 27001 (dotyczący zarządzania bezpieczeństwem informacji) oraz HL7 (dotyczący wymiany danych medycznych), które mogą być stosowane przez dostawców usług telemedycznych w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa danych.

Każdy podmiot medyczny niezależnie od tego czy działa wyłącznie stacjonarnie, czy online, musi przestrzegać tych regulacji. Szczególnie podmioty świadczące usługi telemedyczne muszą dbać o odpowiednie procedury i środki bezpieczeństwa, aby spełnić wymagania prawne i chronić wrażliwe informacje, dlatego ryzyko wycieku danych jest znikome.

Sposoby ochrony danych w telemedycynie

Zarówno telekonsultacje medyczne, jak i zwykłe wizyty u lekarza zawsze generują dodatkowe dane, które muszą być bezpiecznie przechowywane. Dlatego też do sposobów ochrony wdrażanych w ramach podmiotów zalicza się np.:

szyfrowanie danych;
uwierzytelnianie i kontrola dostępu;
monitorowanie i audyt;
aktualizacje oprogramowania i zabezpieczeń;
szkolenia i budowanie świadomości bezpieczeństwa.

Co natomiast może zrobić pacjent, aby mieć pewność, że jego dane są bezpieczne? Jednym z rozwiązań jest zastrzeżenie numeru PESEL. Można to zrobić np. z poziomu aplikacji mObywatel za pomocą jednego przycisku. W każdej chwili można tę czynność cofnąć, w taki sam sposób. Jest to bardzo łatwe rozwiązanie, które sprawia, że pacjent wciąż ma dostęp do telekonsultacji medycznych, ale może dodatkowo samodzielnie chronić swoje dane. Zastrzeżenie numeru PESEL skutkuje tym, że, nawet jeśli dane dostaną się w niepowołane ręce, oszust nie będzie w stanie ich wykorzystać np. do zaciągnięcia pożyczki.

Bezpieczeństwo danych w telemedycynie