Tętno stanowi falisty ruch tętnic, powstający przez rytmiczne skurcze mięśnia sercowego, a właściwie przez rytmicznie przepływającą wtórnie do tego skurczu falę krwi, która odkształca pulsacyjnie ścianę naczynia. Fala tętna przenoszona jest kolejno od dużych tętnic przysercowych do mniejszych tętnic obwodowych. Często słyszymy pojęcia „puls” i „tętno” – są to synonimy i mogą być używane wymiennie. Puls jest jednym z krytycznych parametrów wydolności krążeniowo-oddechowej pacjenta, ocenianym już we wstępnym etapie badania lekarskiego, czyli badaniu ogólnym, które kończy się klasyfikacją stanu ogólnego pacjenta.
Badanie tętna może zasadniczo przybierać dwie formy – może polegać na określeniu wartości częstotliwości tętna z użyciem urządzenia diagnostycznego (np. ciśnieniomierz automatyczny z określeniem pulsu lub pulsoksymetr), albo na określeniu kilku cech swoistych tętna podczas badania lekarskiego (np. badanie palpacyjne tętnicy promieniowej). Fala tętna, rozchodząca się po łożysku naczyniowym ma kilka cech, które można określić podczas badania lekarskiego – częstotliwość, wypełnienie, napięcie, chybkość i miarowość. Najważniejszym z punktu widzenia badania ogólnego jest częstotliwość tętna i to ona decyduje o klasyfikacji stanu ogólnego pacjenta. Dodatkowym, ważnym aspektem oceny układu sercowo-naczyniowego musi być weryfikacja występowania objawów dodatkowych – np. kołatania serca, zlewnych potów, czy zaburzeń świadomości.
Prawidłowa wartość częstotliwości tętna u dorosłego mieści się między 60, a 100 uderzeń na minutę (tzw. normokardia / ang. optimal pulse rate). Wartości powyżej normy nazywamy tętnem przyspieszonym (tzw. tachykardia / ang. high pulse rate), natomiast wartości poniżej normy są nazywane są tętnem spowolnionym (tzw. bradykardia / ang. low pulse rate). Optymalny zakres częstotliwości tętna zmienia się wraz z kategorią wiekową, przykładowo u dzieci w wieku do 2 lat optymalny zakres to od 98 do 140 uderzeń na minutę, a wartości zbliżone do dorosłych zaczynają wykazywać dzieci powyżej 8.-10. roku życia.
Przyspieszone tętno jest najczęściej spowodowane czynnikami fizjologicznymi, czyli wysiłkiem fizycznym lub stresem emocjonalnym. W obydwu tych przypadkach przyspieszenie jest czasowe i mija w warunkach odpowiedniego spoczynku – fizycznego i psychicznego. Są również stany chorobowe, które mogą powodować przyspieszone tętno, na przykład przetrwała gorączka, nadczynność tarczycy, niewydolność serca, czy działanie określonych leków. Jeżeli częstotliwość Twojego tętna jest przyspieszona w kilku kolejnych pomiarach może to znaczyć, że wymagasz dalszej diagnostyki w formie EKG lub echa serca.
Spowolnione tętno jest cechą bardzo indywidualną i zależy od czynników somatycznych – takich, jak wiek i poziom wydolności fizycznej. Osoby starsze i osoby o zwiększonej wydolności fizycznej mają wolniejsze tętno spoczynkowe. Choroby, które mogą powodować spowolnienie tętna to na przykład anoreksja, bezdech senny, czy leki, w tym szczególnie leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego.
Pamiętaj, że każde, powtarzające się zaburzenia częstotliwości tętna, wykryte w badaniu domowym należy skonsultować z lekarzem i poddać się dodatkowej diagnostyce. Zbyt długi czas oczekiwania na konsultację lekarską może zwiększyć ryzyko wystąpienia powikłań, co będzie wiązało się prawdopodobnie z dłuższym czasem leczenia.